KOMPAS.com - Bahasa Jawa dikenal dengan perbedaan penyebutan sesuai tingkatan seperti bahasa kromo inggil, bahasa kromo ngoko dan bahasa ngoko.
Hal ini juga berlaku dalam penyebutan angka dalam Bahasa Jawa yang juga mengikuti tingkatan tersebut.
Baca juga: Mengenal Arah Mata Angin dalam Bahasa Jawa agar Tak Tersesat di Yogyakarta
Menerjemahkan angka dari Bahasa Indonesia ke dalam Bahasa Jawa ternyata tidak semudah kelihatannya.
Baca juga: Ucapan Selamat Natal dalam Bahasa Daerah, Ada Bahasa Batak dan Bahasa Jawa
Berikut adalah urutan angka dalam Bahasa Jawa ngoko dan kromo dari 1 hingga 100.
Bahasa Indonesia | Bahasa Jawa Ngoko | Bahasa Jawa Kromo |
Satu | Siji | Setunggal |
Dua | Loro | Kalih |
Tiga | Telu | Tiga |
Empat | Papat | Sekawan |
Lima | Lima | Gangsal |
Enam | Enem | Enem |
Tujuh | Pitu | Pitu |
Delapan | Wolu | Wolu |
Sembilan | Sanga | Sanga |
Sepuluh | Sepuluh | Sedasa |
Sebelas | Sewelas | Sewelas |
Dua belas | Rolas | Kalih welas |
Tiga belas | Telulas | Tiga welas |
Empat belas | Patbelas | Sekawan welas |
Lima belas | Limalas | Gangsal welas |
Enam belas | Nembelas | Enem welas |
Tujuh belas | Pitulas | Pitulas |
Delapan belas | Wolulas | Wolulas |
Sembilan belas | Sangalas | Sangalas |
Dua puluh | Rong puluh | Kalih dasa |
Dua puluh satu | Selikur | Selikur |
Dua puluh dua | Rolikur | Kalih likur |
Dua puluh tiga | Telulikur | Tigang likur |
Dua puluh empat | Patlikur | Sekawan likur |
Dua puluh lima | Selawe | Selangkung |
Dua puluh enam | Nemlikur | Nemlikur |
Dua puluh tujuh | Pitulikur | Pitulikur |
Dua puluh delapan | Wolulikur | Wolulikur |
Dua puluh sembilan | Sanga likur | Sangalikur |
Tiga puluh | Telung puluh | Tigang dasa |
Tiga puluh satu | Telung puluh siji | Tigang dasa setunggal |
Tiga puluh dua | Telung puluh loro | Tigang dasa kalih |
Tiga puluh tiga | Telung puluh telu | Tigang dasa tiga |
Tiga puluh empat | Telung puluh papat | Tigang dasa sekawan |
Tiga puluh lima | Telung puluh lima | Tigang dasa gangsal |
Tiga puluh enam | Telung puluh enem | Tigang dasa enem |
Tiga puluh tujuh | Telung puluh pitu | Tigang dasa pitu |
Tiga puluh delapan | Telung puluh wolu | Tigang dasa wolu |
Tiga puluh sembilan |
Telung puluh sanga | Tigang dasa sanga |
Empat puluh | Patang puluh | Sekawan dasa |
Empat puluh satu | Patang puluh siji | Sekawan dasa setunggal |
Empat puluh dua | Patang puluh loro | Sekawan dasa kalih |
Empat puluh tiga | Patang puluh telu | Sekawan dasa tiga |
Empat puluh empat | Patang puluh papat | Sekawan dasa sekawan |
Empat puluh lima | Patang puluh lima | Sekawan dasa gangsal |
Empat puluh enam | Patang puluh enem | Sekawan dasa enem |
Empat puluh tujuh | Patang puluh pitu | Sekawan dasa pitu |
Empat puluh delapan | Patang puluh wolu | Sekawan dasa wolu |
Empat puluh sembilan | Patang puluh sanga | Sekawan dasa sanga |
Lima puluh | Seket | Seket |
Lima puluh satu | Seket siji | Seket setunggal |
Lima puluh dua | Seket loro | Seket kalih |
Lima puluh tiga | Seket telu | Seket tiga |
Lima puluh empat | Seket papat | Seket sekawan |
Lima puluh lima | Seket lima | Seket gangsal |
Lima puluh enam | Seket enem | Seket enem |
Lima puluh tujuh | Seket pitu | Seket pitu |
Lima puluh delapan | Seket wolu | Seket wolu |
Lima puluh sembilan | Seket sanga | Seket sanga |
Enam puluh satu | Sewidak | Sewidak |
Enam puluh dua | Sewidak siji | Sewidak setunggal |
Enam puluh tiga | Sewidak loro | Sewidak kalih |
Enam puluh empat | Sewidak telu | Sewidak tiga |
Enam puluh lima | Sewidak papat | Sewidak sekawan |
Enam puluh enam | Sewidak lima | Sewidak gangsal |
Enam puluh tujuh | Sewidak enem | Sewidak enem |
Enam puluh delapan | Sewidak pitu | Sewidak pitu |
Enam puluh sembilan | Sewidak wolu | Sewidak wolu |
Enam puluh sepuluh | Sewidak sanga | Sewidak sanga |
Tujuh puluh | Pitung puluh | Pitung dasa |
Tujuh puluh satu |
Pitung puluh siji |
Pitung dasa setunggal |
Tujuh puluh dua | Pitung puluh loro | Pitung dasa kalih |
Tujuh puluh tiga | Pitung puluh telu | Pitung dasa tiga |
Tujuh puluh empat | Pitung puluh papat | Pitung dasa sekawan |
Tujuh puluh lima | Pitung puluh lima | Pitung dasa gangsal |
Tujuh puluh enam | Pitung puluh enem | Pitung dasa enem |
Tujuh puluh tujuh | Pitung puluh pitu | Pitung dasa pitu |
Tujuh puluh delapan | Pitung puluh wolu | Pitung dasa wolu |
Tujuh puluh sembilan | Pitung puluh sanga | Pitung dasa sanga |
Delapan puluh | Wolung puluh | Wolung dasa |
Delapan puluh satu | Wolung puluh siji | Wolung dasa setunggal |
Delapan puluh dua | Wolung puluh loro | Wolung dasa kalih |
Delapan puluh tiga | Wolung puluh telu | Wolung dasa tiga |
Delapan puluh empat | Wolung puluh papat | Wolung dasa sekawan |
Delapan puluh lima | Wolung puluh lima | Wolung dasa gangsal |
Delapan puluh enam | Wolung puluh enem | Wolung dasa enem |
Delapan puluh tujuh | Wolung puluh pitu | Wolung dasa pitu |
Delapan puluh delapan | Wolung puluh wolu | Wolung dasa wolu |
Delapan puluh sembilan | Wolung puluh sanga | Wolung dasa sanga |
Sembilan puluh | Sangang puluh | Sangang dasa |
Sembilan puluh satu | Sangang puluh siji | Sangang dasa setunggal |
Sembilan puluh dua | Sangang puluh loro | Sangang dasa kalih |
Sembilan puluh tiga | Sangang puluh telu | Sangang dasa tiga |
Sembilan puluh empat | Sangang puluh papat | Sangang dasa sekawan |
Sembilan puluh lima | Sangang puluh lima | Sangang dasa gangsal |
Sembilan puluh enam | Sangang puluh enem | Sangang dasa enem |
Sembilan puluh tujuh | Sangang puluh pitu | Sangang dasa pitu |
Sembilan puluh delapan | Sangang puluh wolu | Sangang dasa wolu |
Sembilan puluh sembilan | Sangang puluh sanga | Sangang dasa sanga |
Seratus | Satus | Setunggal atus |
Salah satu keunikan angka dalam Bahasa Jawa ada pada penyebutan angka selikur, selawe, seket, dan sewidak.
Melansir dari Tribun Solo, filosofi di balik penyebutan ini terkait dengan perhitungan umur atau menjelaskan tentang perjalanan hidup manusia.
Penyebutan dengan kata likur pada angka 21 hingga 29 diyakini berasal dari istilah “lingguh kursi".
Likur bermakna bahwa pada usia ini seseorang seharusnya sudah duduk di kursi profesi dan tekun bekerja untuk memenuhi kebutuhannya.
Kemudian khusus angka 25 disebut dengan selawe dari istilah “seneng-senenge lanang lan wedok”.
Selawe bermakna bahwa pada usia ini seseorang biasanya tengah berada di puncak asmara yang terkait dengan dimulainya rencana untuk menikah.
Ada pula sebutan seket untuk angka 50 hingga 59 yang berasal dari istilah “seneng kethunan”.
Seket bermakna bahwa pada usia ini seseorang akan senang menggunakan penutup kepala (kethu) sebagai gambaran suka beribadah dan dekat kepada Yang Maha Kuasa.
Terakhir adalah penyebutan sewidak untuk angka 60 hingga 69 yang berasal dari istilah “sejatine wis wayahe tindak”.
Ini mengingatkan bahwa angka harapan hidup seseorang berada pada batas usianya yaitu 60 tahun sehingga perlu lebih mengingat batas usianya.
Meski belum ditemukan literatur resmi yang bisa dirujuk terkait kebenarannya, namun arti penyebutan ini sudah menyebar dari mulut ke mulut dan dijadikan pedoman hidup.
Sumber:
kemdikbud.go.id
solo.tribunnews.com
Segera lengkapi data dirimu untuk ikutan program #JernihBerkomentar.